نهال زیتون;olive-tree

زیتون گیاهی نیمه گرمسیری می باشد و در مناطقی که خطر یخبندانهای شدید زمستانه وجود نداشته باشد میتوان اقدام به کاشت آن نمود. همیشه سبز بوده و برگهای آن هر 2 تا 4 سال یکبار خزان می کنند در صورتی که همه ساله برگهای جوان روی شاخه ظاهر می گردند. برگها سبز تیره متقابل و ابعاد آنها در واریته های مختلف متفاوت می باشد رنگ سطح فوقانی برگها سبز تیره و پوشیده از یک لایه بافت مومی و در سطح تحتانی کرکهای ستاره ای نقره ای وجود دارد که دو عامل فوق موجب کاهش تبخیر رطوبت و افزایش توان مقاومت در مقابل خشکی و گرما می شوند. گلهای زیتون معمولاً دیرتر از گلهای سایر درختان میوه شکوفا می شوند. گلها خوشه ای و هر خوشه از خوشه چه های تشکیل یافته و دارای 8 تا 25 گل است. رنگ گلها سفید صدفی و دارای چهار گلبرگ و چهار کاسبرگ 2 پرچم و مادگی 2 خانه ای هستند. گلها بر دو نوعند. گلهای کامل که دارای اندامهای نر و ماده هستند و گلهای ناقص که فقط اندام نر دارند تعداد گلها فوق العاده زیاد است و در صورتی که 1 تا 3 درصد گلها به میوه تبدیل گردد باردهی مناسب و اقتصادی خواهد بود. تلقیح توسط باد و حشرات انجام می گیرد. عدم سازگاری گرده ها با مادگی از مهمترین عوامل شناخته شده دگر باروری در زیتون است.

گلدهی و گرده افشانی درختان زیتون:

گل انگیزی در زیتون در اوایل زمستان انجام می شود. اگرچه برخی معتقدند زمان گل انگیزی در زیتون ابتدای تابستان تا اواسط زمستان است. اما پژوهش های مختلف نشان می دهد که در درختان پرمحصول، معمولا گل انگیزی از ماه آذر آغاز و تا بهمن ماه ادامه دارد ولی در درختان کم محصول ممکن است از اوایل مهرماه آغاز گردد.درجه حرارت مهمترین عامل در گل انگیزی و گلدهی زیتون است. تغییر تدریجی درجه حرارت از 2 درجه به 19 درجه سبب حداکثر گل انگیزی می شود. در بعضی ارقام نیز دمای ثابت 13 درجه سبب تحریک گلدهی می شود در حالیکه در همان ارقام دمای 7/5 درجه بطور کامل از گلدهی می تواند جلوگیری کند. تمایز یابی جوانه های گل زیتون کمی قبل از بازشدن آن ها در اوایل بهار صورت می گیرد. فرآیند تمایز یابی حدود 4 هفته طول می کشد. گل های زیتون نسبت به سایر درختان میوه معمولا دیرتر باز می شوند. گل ها معمولا روی شاخه یکساله تشکیل می شوند اما گلدهی روی شاخه های دو و سه ساله نیز گزارش شده است. گل آذین خوشه و بر حسب رقم دارای 5 تا 40 گل می باشد. رشد گل آذین و بازشدن گل ها در هوای خنک معمولا به کندی صورت می گیرد. معمولا از زمان ظهور گل آذین تا باز شدن کامل گل ها 2 تا 3 هفته (حتی تا 5 هفته) طول می کشد. در آب و هوای گرم با شب های گرم گلدهی طی 3 تا 4 روز کامل می شود. رنگ گل ها سفید و هر گل دارای چهار گلبرگ، چهار کاسبرگ، 2 پرچم و مادگی 2 برچه ای است که البته فقط تخمک یک برچه تلقیح و دیگری سقط می شود. تخمدان دارای یک خامه کوتاه سفیدرنگ می باشد

دو نوع گل روی یک درخت زیتون قابل مشاهده است. گل های کامل (که دارای اندام های نر و ماده بالغ می باشند) و گل های ناقص (که فقط اندام نر بالغ دارند). تعداد گل های نر تحت تاثیر ژنتیک و محیط است. در رقم سوری بندرت گل نر دیده می شود ولی در رقم آسکولانو، حدود 95 درصد گل ها نر هستند. به دلیل تشکیل سالیانه تعداد زیاد گل (500 هزار گل روی یک درخت سالم و بالغ)، تلقیح فقط 1 تا 3 درصد آنها تولید محصول اقتصادی می نماید.

تلقیح گل ها بیشتر بوسیله باد انجام می گیرد به همین دلیل به زیتون یک گیاه آنموفیل (گرده افشانی بوسیله باد) هم گفته می شود. اگر چه گل زیتون شهد یا نکتار تولید نمی کنند و رنگ گل برای حشرات جذاب نیست اما در صورت عدم وجود سایر باغات میوه، حشرات نیز می توانند در تلقیح گل ها نقش ایفا نمایند.زیتون از جمله درختان میوه ای است که تا حدودی ناسازگاری گرده افشانی دارد. بدین معنی که گل های یک رقم قادر به تلقیح یکدیگر نیستند. برخی ارقام مانند پیشولین (پیکولین) فرانسوی و یا لچینو (لسینو) ایتالیایی کاملا خود ناسازگارند و یا رقم لوک فرانسوی خود عقیم است. البته ارقامی مانند کرونایکی و سوری با پتانسیل تولید میوه مختلف ولی کاملا خود سازگار محسوب می شوند. خودناسازگاری در زیتون همیشه تحت تاثیر ژنتیک نیست بلکه درجه حرارت محیط نیز نقش مهمی در سازگاری گرده و مادگی یک رقم ایفا می کند.

به هر حال در هنگام احداث باغ بایستی به کشت بیش از یک رقم زیتون و از طرفی کشت ارقام سازگار توجه نمود.

مدیریت آبیاری و کوددهی باغات زیتون:

زیتون مقاومت نسبی به خشکی خاک دارد و در مناطقی که میزان بارندگی سالانه 300 میلیمتر دارند می تواند بصورت دیم کشت شود. درخت زیتون برای رفع کامل نیاز آبی به حدود 600 تا 800 میلیمتر بارندگی سالانه نیاز دارد. هر درخت بالغ زیتون برای رشد کافی و افزایش کیفیت روغن، در طول فصل رشد بین 1700 تا 2400 لیتر آب نیاز دارد.تنش آبیاری از بهمن تا خردادماه می تواند نمو جوانه های گل، شکوفه دهی، تشکیل میوه و رشد شاخساره ها را با اختلال روبرو سازد. کمبود رطوبت خاک بین خرداد تا مردادماه می تواند سبب کوچک ماندن میوه و چروکیدگی آن شود. تنش آبی در طی شهریورماه نیز سبب کاهش کیفیت و اندازه میوه می شود. آبیاری منظم باغ طیتون سبب کاهش پدیده تناوب باردهی (سال آوری) می گردد. آبیاری بیش از حد درختان زیتون منجر به رشد اضافی، نیاز به هرس بیشتر و افزایش هزینه کارگری و همچنین کاهش کیفیت روغن می شود. آبیاری مناسب سبب بهبود اندازه میوه و افزایش کمیت و کیفیت روغن می گردد. برای آبیاری درختان زیتون بایستی از آب هایی استفاده کرد که شرایط زیر را داشته باشند:

میزان بُر کمتر از 2 پی پی اممیزان بی کربنات کمتر از 3/5 پی پی اممیزان EC کمتر از 3 دسی زیمنس بر متر (480 پی پی ام)میزان سدیم کمتر از 3 میلی اکی والان در لیترمیزان کلر کمتر از 345 پی پی اممیزان نیترات کمتر از 30 پی پی ام

درختان زیتون به سطح بالای آب زیرزمینی حساس هستند در این مناطق بایستی زهکشی آب به خوبی انجام شود.

برای انجام مدیریت تغذیه ای باغات زیتون قبل از هر چیز انجام آنالیز دقیق آب، خاک و برگ ضروری است. هر 100 کیلوگرم محصول زیتون حدود 900 گرم ازت، 200 گرم فسفر، 1000 گرم پتاس از خاک جذب می کند.

چالکود و فوائد آن برای نهال زیتون:

به منظور افزایش توان مصرفی درخت و سهولت در دسترسی عناصر مورد نیاز در باغهاي میوه، استفاده از روش چالکود توصیه می گردد که مقادیر مصرفی کودها در این روش تغذیه به عوامل مختلف از جمله نتایج آزمون خاك و تجزیه برگی، سیستم آبیاري ، بافت خاك، سن درخت، و... بستگی دارد ولی عموماً فرمول کودي زیر براي درختان زیتون یک باغ بارور به شرح زیر پیشنهاد می گردد.

500 گرم نیتروژن به ازاء هر درخت از منبع اوره یا نیترات آمونیم250 گرم فسفر به ازاء هر درخت از منبع سوپر فسفات یا فسفات آمونیم500 گرم پتاسیم به ازاء هر درخت از منبع سولفات پتاسیم100 گرم آهن به ازاء هر درخت از منبع سولفات آهن150 گرم گوگرد به ازاء هر درخت (درخاکهاي با pH بالای 8)کود دامی کاملاً پوسیده 30 کیلوگرم به ازاء هر درخت

زمان مناسب اجراي چالکود:

کودهاي فسفر، پتاسیم ، آهن و گوگرد در فصل پاییز کودهاي ازته در سه مرحله بصورت خاکی استفاده می شوند: یک سوم کود هنگام شروع فعالیت درخت ذر زمستان (اسفندماه)، یک سوم کود پس از ریزش گلبرگ ها (خردادماه) و یک سوم باقیمانده هنگام سخت شدن هسته (مردادماه) داده می شود.

جدول زیر توصیه عمومی کود مصرفی در باغات زیتون را نشان می دهد:

اورهبیوفسفات طلایی کلرید پتاسیماسید بوریکسولفات رویسولفات آهندرختان غیر بارور200200150255025درختان بارور250400200505050

واحد کود مصرفی بر حسب کیلوگرم در هکتار است حداقل مقدار کود دامی 10 تن (برای باغات غیربارور) و 20 تن (برای باغات بارور) در هکتار توصیه می شود کودهای شیمیایی توصیه شده با 5 کیلو کود دامی مخلوز و در ته چاله قرار داده می شود در صورتیکه میزان کلر آب آبیاری زیاد باشد به جای کلرید پتاسیم، از سولفات پتاسیم استفاده می شود

در باغ هاي بارده براي افزایش عملکرد، تشکیل میوه و جلوگیري از ریزش گلها و میوه چه ها لازم است هر سال سه مرتبه محلولپاشی کودی انجام شود. مهمترین عناصر برای محلول پاشی بخصوص در مرحله اول و دوم عناصر نیتروژن، روی و بُر هستند. در ایران محلول پاشی نیتروژن بیشتر با اوره (46% نیتروژن خالص)، روی (سولفات روی یا کلات های روی)، بُر (اسید بوریک) انجام می شود. در مرحله سوم محلول پاشی از ترکیبات کودی کامل (حاوی عناصر ماکرو و میکرو) استفاده می شود.

زمان محلول پاشی اول: پس از برداشت محصول (از شهریور تا آبان بسته به رقم)

زمان محلول پاشی دوم: زمان تورم جوانه های گل (اسفندماه)

زمان محلول پاشی سوم: هنگام رشد سریع میوه (اواخر اردیبهشت تا اوایل خردادماه)

کود میکرو و کود کامل را می توان با غلظت 3 تا 5 در هزار روی درختان زیتون محلول پاشی نمود.

آفات و بیماری های زیتون:

مهمترین آفات زیتون عبارتند از:

1- شپشک های زیتون (شپشک سیاه، شپشک قهوه ای، شپشک سفید، شپشک بنفش)

2- سپردار بنفش

3- پسیل زیتون

4- مگس زیتون

5- کنه زیتون

6- تریپس زیتون

7- شب پره جوانه خوار زیتون

8- شب پره چوبخوار زیتون

9- کرم خراط

مهمترین بیماری های زیتون عبارتند از:

1- پژمردگی ورتیسیلیومی زیتون

2- لکه طاووسی زیتون

3- گره زیتون

4- نماتدهای زیتون (نماتدهای مولد زخم و نماتدهای مولد گره ریشه)

5- پوسیدگی ریشه زیتون

6- پوسیدگی طوقه زیتون

7- سفیدک پودری زیتون

تکثیر نهال زیتون:

زیتون در سطح تجاری به روش های مختلفی تکثیر می شود که مهمترین آنها عبارتند از:

1- قلمه نیمه خشبی ریشه دار شده با هورمون و تحت سیستم میستاین روش در سطح تجاری بسیار متداول بوده که نکات مهم این روش شامل موارد زیر است:

بهترین زمان قلمه گیری زیتون، در دو زمان (اواسط اسفند تا اواخر فروردین و همچنین اواخر شهریور تا اواسط آبانماه) .طول مناسب قلمه ها 12 تا 18 سانتیمتر و قطر آنها 4 تا 8 میلیمتر و دارای 4 تا 6 برگ سالم تیمار با محلول اسید ایندول بوتیریک (IBA) به غلظت 3000 تا 3500 پی پی ام بصورت غوطه وری سریع 5 ثانیه ای کشت یک سوم قلمه طول قلمه (4 تا 5 سانتیمتر) در بستر ریشه زایی (معمولا پرلیت)تامین رطوبت 80 تا 90 درصدی تا 2 الی 3 هفته پس از کشت قلمه هاضدعفونی بستر قلمه ها در صورت لزوم با برخی قارچ کش ها هر 2 تا 3 هفته یکبارکاهش رطوبت محیط قلمه ها حدود 3 هفته قبل از انتقال قلمه های ریشه دار شده به حدود 50 تا 60 درصدافزایش دمای محیط قلمه ها به 25 تا 27 درجه قبل از انتقال قلمه هاانتقال قلمه های ریشه دار شده 3 ماه پس از کشت و انتقال آنها به گلدان و گلخانه سازگاریتنطیم رطوبت گلخانه سازگاری به 50 تا 60 درصد و دمای 22 تا 27 درجهانتقال به گلخانه معمولی

2- پیوند (تولید نهال بذری و انجام عمل پیوند با ارقام مختلف)این روش در دنیا بسیار متداول بوده ولی در ایران بیشتر از روش تکثیر قلمه نیمه خشبی در سطح تجاری استفاده می کنند.

3- کشت بافت: که امروزه در بسیاری از کشورهای مهم دنیا مانند اسپانیا، ایتالیا، ترکیه و آمریکا بسیار متداول است. این روش نیاز به پروتوکل مناسب، افراد متخصص و کارآزموده، امکانات مدرن آزمایشگاهی و گلخانه ای دارد.

سایر روش های تکثیر زیتون عبارتند از:

4- قلمه خشبیکه کمتر در سطح وسیع استفاده می شود. بایستی به نکات زیر دقت نمود:

قلمه گیری در طول ماه های زمستان از شاخه های 4 تا 5 ساله به طول 20 تا 25 سانتیمتر و قطر 5 تا 10 میلیمترقرار دادن قلمه ها در جای خنک و مرطوب (نه خیس) در زیر ماسهقرار دادن این قلمه ها در اوایل بهار بصورت افقی در شیارهای کم عمق با چند سانتیمتر خاکرویش تعدادی جوانه از روی هر قلمه در خرداد و تیر و نگهداری جوانه های قویتر و حذف جوانه های ضعیفترانتخاب نهال های جوان با 60 تا 80 سانتیمتر ارتفاع و قرار دادن در خزانهانتقال نهال ها به زمین اصلیالبته می توان شاخه های قطور زیتون را در فصل زمستان به عمق 40 تا 50 سانتیمتر و یا حتی عمیق تر در زمین اصلی کشت نمود بطوریکه فقط 20 تا 30 سانتیمتر آن از خاک بیرون باشد و سپس در آغاز تابستان زمانیکه شاخه های جدید به طول 5 تا 10 سانتیمتر در انتهای قلمه اصلی رشد کردند توده خاک اطراف شاخه ها کنار زده می شود.

5- پاجوش

زیتون پاجوش زیادی تولید می کند که در روش سنتی برای تکثیر می توان آنها را ریشه دار و از آنها استفاده نمود ولی روش مناسبی برای تکثیر تجاری زیتون نیست.

6- تقسیم (برآمدگی، غده، بُن یا گره)

در محل پایین تنه درختان زیتون گاهی اوقات برآمدگی هایی دیده می شود که به آن غده یا بُن هم می گویند. می توان غده هایی که 500 تا 800 گرم وزن دارند را ازپایین تنه جدا کرده و آنها را در خزانه کشت نمود. برای کشت مستقیم غده در زمین اصلی بایستی حدود 1 تا 3 کیلوگرم وزن داشته باشد. از روی این غده ها نرک هایی رشد کرده که در خاک ریشه دار می شوند و می توان به عنوان نهال ریشه دار شده از آنها استفاده نمود. این روش در سطح تجاری توصیه نمی شود و می تواند باعث آسیب به تنه درخت گردد.

انواع ارقام نهال زیتون

زیتون روغنی محلی:

این رقم درختانی پرشاخ و برگ با تاج گسترده رنگ پوست، ساقه و برگ تیره تر از ارقام دیگر استمیوه بیضی شکل و مناسب روغن کشی است.

شماره تماس: 09126947735 لشگری