خاس:Ilex Cranata

 درختچه خاس: ایلکسIlex


درختچه ای همیشه سبز با برگ های دندانه دار از خانواده Aquifoliaceae  می باشد که خاس سرده‌ای درختی کوچک یا درختچه‌ای معمولاًٌ همیشه‌سبز و به‌ندرت خزان‌دار است که گونه‌های آن در مناطق گرمسیری جنوب آمریکا و مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری آسیا پراکنده‌اندو گل‌های این گیاهان معمولاً چهارپر و به‌ندرت پنج تا نُه‌پر استکه میوه آنها شفت کروی یا کروی کشیده به رنگ قرمز یا سیاه و به‌ندرت زرد رنگ است.

خاس گونه ای سایه پسند است. این درختچه گیاهی کند رشد محسوب می شود اما در اقلیم های خنک و مرطوب رشد خوبی دارد. در برابر گرما و سرما مقاوم است ولی محیط خشک را تحمل نمی کند. نیمه سایه پسند یا در مناطق خنک، نورپسند است و شرایط ساحلی و باد را نیز تحمل می کند .

برگ ایلکس 2.5 تا 7 سانتیمتر و پهنای 2تا 4 سانتیمتر، سبز تیره و براق است، پیچ و تاب دار و متناوب است و دندانه های درشت نوک تیز دارد و در برخی گونه ها ابلق است.
 


گل های ایلکس، سفید ریز و معطر است ولی اهمیت زینتی ندارد و گل های نر بر درخت های نر و گل های ماده بر درخت های ماده در اردیبهشت و خرداد می رویند. درختان نر و ماده را نمی توان از یکدیگر باز شناخت مگر تا سن 12-4 سالگی درخت که در این سنین به گل می نشیند. در درخت نر گل ها زردگون هستند و پای دم برگ ها بر شاخه می رویند. در درخت ماده گل ها تکی یا سه تایی، کوچک و به رنگ سفید یا صورتی ملایمی هستند که از 4 گلبرگ و 4 کاسبرگ تشکیل شده اندزمان گل دادن این گیاه در پاییز و زمستان می باشد.

 

 میوه های ایلکس که پس از گل بر درختان ماده می رویند (در صورتی که درختان نر برای بارور کردن در نزدیکی آنها قرار بگیرند و گرده افشانی صورت بگیرد)، حبه های قرمز درخشانی هستند به قطر 6 الی 10 میلیمتری که بر شاخه های سال قبل می رویند. ندرتاً رنگ آنها نارنجی و زرد هم می تواند باشد.برای انسانها خوردنی نیست ولی می تواند خوراک پرندگان باشد. فصل میوه ایلکس پاییز است و تا زمستان بر شاخه دوام می آورد. هر میوه 3 یا 4 بذر در دل خود دارد که البته تا دو یا سه بهار بعد از آن جوانه نخواهد زد.
 

ایلکس درختان نر و ماده مجزا دارد و برای بارور شدن آن گرده افشانی ضروری است و در نقاطی که وسعت کافی برای کاشت درختان نر و ماده وجود ندارد، بهتر است چند شاخه نر به پایه ماده پیوند شود. ایلکس که رشد کندی دارد، می تواند درخت بلندی باشد ولی اغلب با تاجی مخروطی تا 9-15متر قد می کشد و یا مثل پرچین یا درختچه کوتاهی هرس می شود. ریشه ایلکس بسیار عمیق است.

 

خاک معمولی برای خاس کفایت می کند ولی در خاک های عمیق و غنی و مرطوب و تا حدی سنگین بهترین رشد را دارد. کمی قلیایی بودن بستر را می پذیرد. به طور کلی خاس طالب خاک مرطوب و زهکشی شده  است.خاس به خوبی در خاک های اسیدی با pH حدود 3.7 تا 6 رشد می کند

 

واریته های ابلق، پاکوتاه و خزنده ای نیز از  درختچه خاس وجود دارد.

آفات و بیماری های درختچه خاس:

                                                                     


معمولا درختچه خاس نسبتا به آفات و بیماری ها مقاوم است ولی از جمله مشکلات این گیاه، آفتاب سوختگی برگ ها، حمله ی عنکبوت های کوچک، کلروز و بلایت را می توان نام برد نماتدها نیز می توانند تأثیر منفی بر این گیاه داشته باشند.
 

کاربرد درختچه خاس:


بعنوان تک درخت زینتی یا پرچین در فضای سبز و پارک ها کاربرد دارد.خاس درختچه ای زینتی است و برای ایجاد باغ صخره ای استفاده می شود. همچنین برای کاشت در چمن یا استفاده در پاسیو و گلدان و یا تکی مناسب است. درخت انبوه ایلکس با آن برگ های دندانه دار براق و میوه های سرخ زیبا واقعاً درخت خاصی است ،خصوصاً زمستان بی برگ و بار با حضور سبز و قرمزش پر شور و حرارت می شود. این درخت با شاخ و برگ انبوهش در باغ و باغچه، چه کنار هم کاشته شوند و چه به صورت پرچینی متراکم هرس و کوتاه شوند و چه تک درخت خوش نمای باغچه باشد، چه مهمان گلخانه شود فرقی ندارد و همه جا خاص و چشم گیر است و حتی با میوه های سرخش پرنده ها را به باغچه دعوت می کند.
دارای تانن و ایلسین و یک مادهٔ زردرنگ به نام ایلیگزانتین و همچنین گلوکز و اسید کافئوتانیک است. پوست آن در درمان صرع کاربرد دارد. اگر میوهٔ آن را بچه ها بخورند منجر به ناراحتی های شدید گوارشی و حتی مرگ می شود و برگ این گیاه دارای اثر مدر و ملین و تب بر می باشد.

هرس درختچه خاس:

درختچه خاس یا ایلکس رادر هر فصلی از سال می توان هرس کرد و هرس شدید را هم می پذیرد و میتوان آن را بعنوان پرچین و یا تک درخت کپه ای و یا پرچین هرس نمود.

تکثیر درختچه خاس:



درختچه خاس را می‌توان با بذر و پیوند و قلمه تکثیر کرد.

بذر آن را یک سال در لایهٔ ماسه می گذارند و سپس در مهرماه کاشته می شود.
زمان مناسب برای پیوند، اسفندماه است.
قلمه گیری از شاخهٔ جانبی نیمه چوبی با پوست ساقه انجام می شود و آن را در اسفندماه در شاسی گرم می گذارند.
نهال آن در اردیبهشت یا شهریور کاشته می شود و اگر محل کافی برای کاشت پایه های نر و ماده ندارید می توانید چند شاخه از پایه نر را به پایه های مادری پیوند بزنید.

 

 

شماره تماس:09126947735 لشگری

  لشگری  : 09304266103

فاتح     :09122275234

درختچه خاس را می‌توان با بذر و پیوند و قلمه تکثیر کرد.

درختچه خاس یا ایلکس رادر هر فصلی از سال می توان هرس کرد و هرس شدید را هم می پذیرد و میتوان آن را بعنوان پرچین و یا تک درخت کپه ای و یا پرچین هرس نمود.

معمولا درختچه خاس نسبتا به آفات و بیماری ها مقاوم است ولی از جمله مشکلات این گیاه، آفتاب سوختگی برگ ها، حمله ی عنکبوت های کوچک، کلروز و بلایت را می توان نام برد نماتدها نیز می توانند تأثیر منفی بر این گیاه داشته باشند.

تعداد بازديد : 1180
نظرات كاربران :
 
 
سازمان بسیج مهندسی
دانشگاه تهران
شهرداری
ایران خودرو
اداره کل منابع طبیعی
شرکت ملی نفت ایران