گل محمدی:Rosa damascena

 



درختچه ای چندساله،خزاندار، تیغدار از خانواده Rosaceae بومی آسیا،اروپا ،آمریکا و آفریقا دارای شاخه‌های گل دهنده تیغ دار، استوانه‌ای شکل، بدون شیار و دارای برگهای مرکب شانه‌ای که دارای ۵-۳ برگچه متقابل دندانه‌دار می‌باشد. رگبرگهای پشت برگ مشخص و بهم رفته، برگچه چرمی و بیضی شکل، نوک تیز به طول ۵-۳ سانتی متر، و روی برگها صاف و سبز و پشت آنها سبز کمرنگ و دمگبرگهایش خزی و نمدی است و با کرکهای غده‌ای پوشیده شده و تا انتهای جام گل کشیده شده با گل های صورتی خوشرنگ و بسیار معطر که از اوایل اردیبهشت تا اوایل تیر ماه ظاهر می شود .گلها به شکل صورتی خوشرنگ با ۳۲ گلبرگ صورتی مشابه و یکدست که در اوائل صبح شروع به ظاهر شدن می‌نمایند. کاسبرگها به تعداد ۵ عدد که حداقل سه تای آنها دارای زوائد بزرگی در لبه‌ها هستند. پرچم‌ها زرد رنگ به تعداد ۱۰۰ عدد در ترکیب گل وجود دارند. میوه آن پس از ریزش گلبرگها گوشتی گرد و یا تخم مرغی به طول ۵/۱ سانتی متر که در داخل برجستگی کوزه‌ای شکل زیر گلبرگها قرار دارند.زمان باز شدن گلها در اوائل اردیبهشت تا اوائل تیرماه می‌باشد. و در هر منطقه مدت زمان باز شدن گلها ۳۰-۲۰ روز طول می‌کشد. دوام گل حداکثر یک روز بوده و بعد از آن رنگ صورتی خوشرنگ گلبرگها به سفید می‌گراید و با اندک نسیمی گلبرگها پرپر شده و می‌ریزند


اکثر گونه‌های رز به‌صورت درختچه هستند و برگ‌های پایا و خزان کننده دارند و معمولاً در نواحی معتدل نیمکره شمالی پراکنده‌شده‌اند . یکی از قدیمی‌ترین گیاهان خانواده رزاسه،گل‌محمدی است که استفاده از آن به سال‌های دور برمی‌گردد. گل‌محمدی در ابتدا به‌صورت وحشی بوده و هنوز هم به‌صورت خودرو در قفقاز، سوریه، مراکش و اسپانیا رشد می‌کند گل‌محمدی نوعی دورگه حاصل از گونه‌هایR. gallica و R. canina باشد. ولی در پژوهشی که در سال ۲۰۰۰ میلادی در ژاپن انجام پذیرفت، سه گونه R. moschata و R. gallica و R. fedschenkoana ‌به‌عنوان والدین گل‌محمدی شناخته شدند

  انواع گل محمدی از نظر زمان گلدهی:

 1- گل محمدی  بهاره:

این گروه از گل محمدی، دارای ویژگی های مورفولوژیکی و ظاهری می باشد که در بالا ذکر شد . دارای گلهای صورتی رنگ نیمه پر پر می باشد. این گروه در واقع بخش عمده ای از مزارع گل محمدی جهان به خصوص در ایران را شامل می شود و همان گل محمدی معروف است که توسط کشاورزان مورد کشت و کار قرار می گیرد.

  2-گل محمدی پاییزه:

این دسته از گل محمدی به فرم درختچه ای گسترده و به ارتفاعی در حدود ۵/۱ متر و عرض ۲/۱ متر رشد می کنند. گلها به رنگ قرمز صورتی هستند که حالت خوشه ای باز دارند که قطر گل ها در برخی موارد تا ۹ سانتی متر هم می رسد. این گروه بیشتر خواستار مناطق با آفتاب زیاد و گرم هستند .

زمان گلدهی این واریته ها بیشتر در اواخر تابستان و پاییز است بدین جهت گل محمدی پاییزه خوانده می شوند.

شرایط محیطی گل محمدی:

گل محمدی نسبت به شرایط محیطی سازگاری خوبی دارد. از شاخص‌ترین صفات گل محمدی (به‌خصوص گل محمدی کاشان) بقاء و سازگاری آن نسبت به خشکی است در برخی از مناطق کاشان گل محمدی طی سال تنها یک یا دو بار آبیاری می‌شود. باتوجه به میزان بارندگی کم در منطقه (حدود 150 تا 200 میلی متر) که آن هم به طور عمده در زمستان ها رخ می‌دهد می‌توان نتیجه گرفت که این گیاه مقاومت خوبی نسبت به خشکی از خود نشان می‌دهد، گرچه کاهش عملکرد اقتصادی در آن مشاهده می شود.
 علاوه بر این، گل محمدی نسبت به شرایط نامساعد محیطی ازقبیل شوری،سرما و فقر مواد غذایی خاک نیز سازگاری مناسبی دارد. با این حال، پاسخ این گیاه به حاصل‌خیزی خاک، آبیاری منظم و کود دهی، بسیار مثبت می باشد ،به طوری‌که در برخی مناطق، عملکرد 5 تا 7 تن در هکتار گزارش شده است.


رطوبت نسبی 70 درصد، به تشکیل اسانس کمک می کند.
بارندگی در زمان غنچه دهی، باعث خسارت به گل و کاهش محتویات اسانس می شود.
دوره های آفتابی طولانی، گلدهی را تحریک می کند، اما وجود دوره های گرم و خشک در طول گلدهی، به سرعت محتویات اسانس را کم می کند.
بادهای شدید، از لحاظ فیزیکی به گل صدمه زده و بادهای سرد، خشک و گرم باعث کاهش اسانس گل می شود.


گلستان‌های موجود در ارتفاعات و شیب‌های شمالی، در مجموع از نظر کمی و کیفی محصول بهتری تولید می کنند. در مناطق گرمسیری، کشت گل محمدی فقط در ارتفاعات بالاتر موفق بوده است. این گیاه در ارتفاع 1600 متری اصفهان و تا ارتفاعات بیش از 2300 متر نیز رشد خوبی دارد. مناطق تولید انبوه آن به طور عمده در ارتفاعات بیش از 1900 متر واقع است. اسانس گل ها در ارتفاعات بالاتر، از کیفیت بیشتری برخوردار است.

 

هرس درختچه گل محمدی:


گل محمدی برای گل‌دهی احتیاج به هرس ندارد. معمولاً هرس به دو منظور انجام می‌شود: «اول، حذف شاخه‌های خشک شده، آفت‌زده و مزاحم» و «دوم ، جلوگیری از بوجود آمدن شاخه‌های بلند که چیدن گل را مشکل می‌کند».
"هرس اولیه" برای فرم دهی درختچه ها و تحریک شاخه زایی و "هرس فصلی" برای حذف بخش های مرده و بیمار انجام می شود. میزان هرس به شیوه مدیریت ، شرایط منطقه و نژاد گل بستگی دارد. هرس منطقی درختچه ها، باعث تداوم گل دهی و افزایش طول مفید زندگی گیاه می شود.
 از سال پنجم به بعد، گاهی به علت رکود رشد گیاه، شیوع آفات و بیماری‌ها، افزایش شاخه‌های خشک و ارتفاع زیاد شاخه‌ها، گلستان را کف‌بر می‌کنند. این هرس شدید ، به علت ایجاد توازن و تنظیم رشد گیاه، باعث تحریک و تولید پاجوش‌های قوی و متعدد در مزرعه می‌شود.

آفات درختچه گل محمدی:
گل محمدی دارای آفات مشترک با دیگر رُزها است. از مهم‌ترین آفات گل محمدی، «آفت جوانه خوار سبز، سوسک سرشاخه خوار، شته‌ها و تریپس‌ها» می‌باشند. خسارت این آفت‌ها شدید است و درصورت شیوع، نیاز به مهار و سمپاشی دارند.
 انجام مراقبت‌های زراعی از قبیل؛ «دفع علف‌های هرز، هرس، حذف پاجوش‌ها، کوددهی و آبیاری منظم» نه تنها روی عملکرد گل محمدی تأثیر مثبت دارد، بلکه در راستای مدیریت مهار آفات گل محمدی، نقش مهمی را ایفا می‌کند.     

برداشت گل درختچه گل محمدی:
برداشت گل از مهم‌ترین،حساس‌ترین و پر هزینه‌ترین عوامل تولید گل محمدی است. زمان برداشت گل محمدی در کاشان، حدوداً از اوایل خرداد ماه تا اواسط تیرماه است. این کار در هر منطقه 30-20 روز طول می کشد. 
گل محمدی پس از باز شدن، دوام کمی روی شاخه دارد. در صورت تأخیر، طی 24 ساعت رنگ آن سفید شده و می‌ریزد. بنابراین لازم است قبل از طلوع آفتاب و ترجیحاً در هوای خنک بامدادی، اقدام به برداشت روزانه گل‌های باز شده نمود. 
با گرم شدن هوا، گل‌های برداشت شده به‌سرعت پژمرده می‌شوند. به دلیل این که معمولاً گل‌ها روی هم انبار و فشرده می‌شوند، فعالیت‌های تخمیری شدت می‌یابد. 
به علاوه، فعالیت کارگران گلچین، به علت افزایش دما کند می‌شود. به این خاطر، بهتر است کارگران در اواسط روز به استراحت بپردازند و کار گلچینی، به ساعت‌های خنک روز محدود شود. 


کاربرد درختچه  گل محمدی:


                                     

کاربرد درختچه گلمحمدی در فضای سبز ،باغ ها ،پارک و غیره می باشد ولی کاربرد عمده و اصلی آن استفاده ازگل های بسیار معطر با گلاب گیری و اسانس آن  است که مصارف عمده اسانس  استفاده در صنایع عطرسازی و مواد آروماتیک در فرآورده های بهداشتی – آرایشی شامل انواع کرم های آرایشی، لوسیون ها و صابون ها، شامپو، شیر پاک کن و حمام های زیبایی.در صنایع غذایی شامل شیرینی ها، نوشیدنی ها ، پودینگ، ژله و ... .در تزیین سبدهای گل خشک و گل آرایی. در صنایع داروسازی....می باشد.
مصرف گلاب، بیشتر در ایران و کشورهای همجوار رایج بوده و اسانس این محصول به طور گسترده در کشورهای اروپایی، آمریکا و کانادا مصرف می شود.

 
 
 

تکثیر درختچه گل محمدی:

 

          



گل محمدی را می‌توان به روش های مختلفی مانند خوابانیدن، پیوندزدن، قلمه‌زدن و ازدیاد از طریق پاجوش، تکثیر کرد.

تکثیر گل محمدی از طریق پاجوش :

هر گیاه مادری گل محمدی، به طور متوسط 20 تا 60 عدد پاجوش تولید می کند. این پاجوش‌ها به‌سرعت رشد می‌کنند. بیشترین تعداد خار بر روی پاجوش‌های جوان مشاهده می‌شود. از سال سوم و چهارم به بعد می‌توان از هر گیاه، پاجوش تهیه کرد. از آبان‌ماه تا اوایل اسفندماه، پاجوش‌ها را به محل مورد نظر انتقال داده و می‌کارند. پاجوش‌ها به فاصله 3 متر از یکدیگر بر روی پشته‌هایی به فاصله 4 متر و در چاله(حفره) به تعداد 3-2 عدد کاشته می‌شوند.

تکثیرگل محمدی  از طریق قلمه:

در تهیه قلمه که معمولاً از گل محمدی میمند تهیه می‌شود، در درجه اول قلمه‌های چوبی و در درجه دوم قلمه‌های نیمه چوبی بیشترین مقدار ریشه زایی را دارند و قلمه باید به ضخامت یک مداد و به طول 20 سانتی متر باشد و از بخش های چوبی شده و در حال خواب، انتخاب شود. در ادامه باید جوانه های انتهایی را حذف کرد. بهتر است انتهای قلمه را در یک پودر هورمونی ریشه زایی  یعنی همان اکسین فرو برده و سپس قلمه را در عمق 10- 5/7 سانتی متری گلدان یا زمین کاشت. بستر کاشت، بهتر است 50 درصد خاک باغچه و 50 درصد ماسه شسته باشد.
 

شماره تماس:09126947735 لشگری

  لشگری  : 09304266103

فاتح     :09122275234

             

فضای سبز ،باغ ها ،پارک و گلاب گیری و اسانس و در صنایع غذایی شامل شیرینی ها، نوشیدنی ها ، پودینگ، ژله و در تزیین سبدهای گل خشک و گل آرایی. در صنایع داروسازی کاربرد دارد.

گل محمدی دارای آفات مشترک با دیگر رُزها است. از مهم‌ترین آفات گل محمدی، «آفت جوانه خوار سبز، سوسک سرشاخه خوار، شته‌ها و تریپس‌ها» می‌باشند.

تعداد بازديد : 1136
نظرات كاربران :
 
 
سازمان بسیج مهندسی
دانشگاه تهران
شهرداری
ایران خودرو
اداره کل منابع طبیعی
شرکت ملی نفت ایران