گل شب بو:Matthiola

553 553

گل شب بو گیاهی یک ساله یا دو ساله است که به عنوان یک ساله مقاوم کشت و کار می شود و یک گیاه زینتی بسیار زیباست که در بهار بهترین زمان کاشت این گیاه است علت نامگذاری این گیاه به نام شب بو، این است که عطر آن از زمان غروب آفتاب و در طول شب شروع می شود. گلهای آن ۴ گلبرگ به شکل صلیبی دارد و به صورت خوشه انتهایی است.و به رنگهای مختلف سفید، صورتی، بنفش و ارغوانی است که ارقام کم پر و پر پر دارد. برگهای آن باریک و نیزه ای شکل است و میوه آن خورجین بوده وزمان گلدهی شب بو بسته به زمان و محل کاشت بذر می‌توان در هر فصلی از سال آن را به گل نشاند ولی زمان گلدهی اصلی آن در تهران اواخر اسفند تا اواسط فصل بهار است. شب بو با نام انگلیسی Gilly flower, Stock از خانواده Brassicaceae ، دارای سه جنس است که Cheiranthus sp. به نام شب بوی خیری یا زعفرانی و Malcolmia maritime به نام شب بوی ویرجینیا یا مروارید شیراز است و Matthiola incana به نام شب بوی معمولی که ریشه‌‌های آن بلند و دارای انواع یکساله و دوساله است. به صورت شاخه بریده وکاشته شده در باغچه‌ها مورد استفاده قرار می‌ گیرد. برگهای آن متناوب و بدون دمبرگ است. گلهای آن منظم و به شکل خوشه می‌باشند. این گل در بهار به گل می‌نشیند. گلهای آن سفید‌، صورتی و بنفش است در گلکاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به خاک به نسبت حاصلخیز و مرطوب با زه کشی خوب که خنثی تا کمی قلیایی باشد نیاز دارند. از نظر تغذیه، شب بو به کمبود پتاسیم حساس می باشد و در چنین شرایطی حاشیه برگ های مسن حالت سوختگی از خود نشان می دهد. باید در محل آفتابگیر کشت شود.این گیاه به سرما نیمه مقاوم است و به هوای خنک برای رشد ایده آل نیاز دارد و با نزدیک شدن به تابستان، گلدهی آن کاهش می یابد. به طور کلی دمای کمتر از ۲۵ درجه سانتیگراد برای گلدهی و رشد آن مناسب است. به طور کلی بعد از جوانه زنی، دما محیط رشد آن باید خنک باشد.شب بو به نور کافی و مستقیم نیاز دارد. این گیاه نمی تواند هوای گرم را تحمل کند، پس در هوای خنک، هرچه نور بیشتر باشد، رشد گیاه بیشتر خواهد شد ولی اگر هوا گرم باشد، نور زیاد به گیاه آسیب زده و باعث سوختگی و پژمردگی گیاه می شود.با حذف گلهای پژمرده، می توان باعث تحریک گلدهی و رشد گیاه شدبرای گلدهی مناسب باید در محلی که دارای آفتاب کامل، خاک حاصلخیزو مرطوب با زهکشی خوب و هوای خنک باشد کاشته شود. نسبت به سرما نیمه مقاوم بوده و تا دمای 5 ـ درجه سانتیگراد را تحمل می‌کند.این گیاه اگر هنگام رشد، قبل از گلدهی بیش از 6 ساعت در هر روز در دمای بالاتر از 18 درجه سانتیگراد قرار گیرد گل نخواهد داد. بهترین دمای شب هنگام برای گلدهی بهتر آن 4 ـ 2 درجه سانتیگراد است.

کاربرد گل شب بو :

553

بعنوان گل بریده، گلدانی و گل زینتی برای کاشت در حاشیه ها و تپه‌های گل و ایجاد زمینه رنگی در بهار در پارکها مورد استفاده قرار می‌گیرد و معمولاً انواع کم پر برای کاشت در حاشیه‌ها و انواع پر پر برای کاشت گلدانی و گل بریده کاربرد دارند.گونه‌های پاکوتاه برای کاشت روی تپه‌های گل و جلوی حاشیه‌ها مناسبند و باید بصورت متراکم کاشته شوند تا نمای خوبی پیدا کنند.گونه‌های پا بلند را در مکانهای محفوظ از باد می‌توان در ردیف‌های پشتی حاشیه‌ها و یا برای ایجاد دورنمای رنگین در سطح چمنکاریها استفاده نمود.اصولاً کاشت توده‌ای گلها بهتر است بصورت تک رنگ صورت گیرد و اگر ترکیب رنگها مورد نظر بود با ایجاد نوارهای رنگین می‌توان یک هماهنگی و هارمونی مناسب بوجود آورد.گل شب بو برای کاشت در گلجای‌هایی که روی زمین و یا کنار پله‌ها قرار ‌می‌گیرند نیز مناسب است. شب‌بوی پابلند را در قسمت وسط گلجای و شب‌بوی پاکوتاه را در حاشیه گلجای می‌کارند.

آفات و بیماریهای گل شب‌بو:

از آفات شب‌بو می‌توان به آفات زیر را اشاره کرد :
1ـ شته
این گل بیش از سایر گلها در معرض حمله شته قرار می‌گیرد، این آفت با مکیدن شیره گیاه باعث ضعیف شدن بوته و خراب شدن برگهای آن می‌شود.
به محض مشاهده آفت (قبل از اینکه زیاد شوند) و یا برای پیشگیری از ابتلاء از اوایل پائیز تا موقع گل دادن بوته‌ها را باید هر دو هفته یکبار با محلول یک تا یک و نیم درهزار مالاتیون سیا نامید و یا دیازینون سم‌پاشی نمود.البته شستشوی برگهای آلوده به شته توسط آب نیز موثر است.برای پیشگیری از ابتلا به بیماریهای قارچی باید از تداوم رطوبت بالای خاک جلوگیری نمود، موارد ذیل در این گیاه متداول است:

2-سفیدک داخلی (دروغی) شب بو Peronospora parasitica
ابتدا از سطح فوقانی برگها لکه‌های زرد پیدا می‌شود، سپس در پشت همین لکه‌ها در سطح زیرین برگها پوشش خاکستری مایل به سفید بوجود می‌آید. این قارچ ساقه گلها را نیز مورد حمله قرار می‌دهد. ساقه‌های مبتلا اغلب به شدت کج شده و رشد گل ها با اشکال روبرو می‌شود. لکه‌های زرد روی برگها سرانجام قهوه‌ای رنگ می‌شوند.
برای مبارزه بوته‌ها را درچند نوبت با قارچ‌کش زینب سم‌پاشی می‌کنند. اگر تعداد بوته‌های آلوده کم است آنها را از خاک خارج نموده و می‌سوزانند.

3-زنگ شب بو Puccinia trabutii Roum
ابتدا در سطح برگها لکه‌های مدور یا بیضی سفید یا زرد نمایان می‌شود و بعد از مدتی در سطح زیرین برگ اپیدرم پاره شده و اسپورهای قارچ نمایان می‌شوند. برگهایی که در حال خشک شدن هستند بیشتر مورد حمله این قارچ قرار می‌گیرند.برای مبارزه شیمیایی به محض ظهور علائم بیماری بوته‌ها را با قارچ کش زینب به نسبت دو در هزار سم‌پاشی شوند.روش دیگر مبارزه در آوردن بوته‌های آلوده و سوزاندن آنهاست.گردد.

تکثیر گل شب بو:

گل شب بو از طریق بذر تکثیر می شود و برای تکثیر گل شب بو اگر به منظور استفاده از گل در اوایل فروردین ماه باشد بذور را اواخر تابستان و یا اواخر پائیز می کارند که دانه ها را در عمق چهار سانتی متری خاک باید کاشت و حداقل فاصله بین دانه ها بهتر است ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر باشد. در مناطقی که دارای تابستان خنک هستند می‌توان بذر شب‌بو را اوایل بهار در خزانه کاشت که گلها اوایل تابستان تا اوایل پائیز مرتباً ظاهر می‌شوند. و فاصله کاشت برای نوع پاکوتاه 20 ـ 15 سانتیمتر یعنی حدود 40 بوته در هر متر مربع و برای نوع پا بلند 30 ـ 25 سانتیمتر یعنی حدود 25 بوته در هر متر مربع مناسب است.مناسب ترین PHخاک، برای رشد بهتر گیاه، شش تا هفت و نیم است.استفاده از بارورکننده های گیاهی غنی از پتاسیم و نیتروژن توصیه می شود و خاک باغچه ۶۰ درصد – ماسه ۲۰ درصد – کود حیوانی ۲۰ درصد این موارد با هم خوب ترکیب شود.

اگر قصد کاشت زیاد و تولید این گل را دارید بهتر است در زمین یک کرت با این ترکیب خاک آماده کنید ، سطح خاک را خوب صاف کنید قبل از پاشیدن بذرها سطح خاک را خوب آب بدهید و بعد بذرها را روی خاک بپاشید سپس بهتر است روی آن حدود نیم سانت کود دامی کاملا پوسیده سرند شده بریزید و مجدد با آبپاش آب بدهید.

اما اگر مقدار کمی از این بذر را تهیه کردید و برای باغچه خود و یا به مقدار چندتا گلدان میخواهید پرورش بدهید از این روش زیر استفاده کنید.در این روش خزانه شما باید کوچک باشد.ابتدا یک سبد پلاستیکی میوه یا گلدانی با دهانه بزرگ ولی عمق کم تهیه کنید.گلدان و یا سبد را از خاکی که در بالا ترکیب آن گفته شد پر کنید و خاک را خوب آب بدهید تا خاک نشست خود را بکند. حالا بذرها را روی سطح خاک بپاشید سپس حدود نیم سانت روی بذرها کود دامی کاملا پوسیده سرند شده بریزید و مجدد به آرامی با آبپاش آب بدهید.اگر کود دامی در دسترس شما نبود میتوانید از ورمی کومپوست استفاده نمایید و اگرم هر دو اینها در دسترس نبود از همان خاکی که ترکیب کردین برای روی بذرها استفاده نمائید ( اما بهتر است از کود دامی استفاده کنید تا جوانه ها به خوبی رشد کرده و قوی شوند) حتما کود دامی ای که استفاده میکند چند ساله ،کهنه،پوسیده،خشک و سرند شده باشد. به هیچ عنوان از کود دامی تازه استفاده نکنید.بعداز اینکه جوانه های گیاه مورد نظر به حدود ۵ تا ۸ سانت رسیدند آنها را از خزانه در آورده و در جای اصلی بکارید.برخی ها بذر را روی محلی که مورد نظرشان هست میپاشند تا همان جا سبز بشود اما این روش درست نیست دلیلش این است که زمان بذر پاشی بذرها نامنظم روی زمین میافتند و وقتی سبز میشوند خیلی از آنها ممکن است کنار هم سبز بشن اما زمانی که بذرهارو درون خزانه بکارید بعد میتوانید به صورت منظم بوته های این گل را به هر طریقی و به هر فاصله ای که میخواهید بکارید.